Nicotinesticks: Waarom de overheid deze ongezonde trend niet tijdig kan stoppen

Na de opkomst van e-sigaretten en vapes lijkt een nieuwe nicotinevorm terrein te winnen onder jongeren: nicotinesticks. Deze dunne, sigaretachtige staafjes bevatten nicotine en aroma’s, maar geen tabak — en dat maakt ze lastig te classificeren binnen de bestaande wetgeving. Ondanks hun verslavende werking zijn ze in veel gevallen nog gewoon verkrijgbaar. Hoe kan dat?

Waarom grijpt de overheid niet eerder in? Waarom worden dit soort producten pas aangepakt als ze al een hype zijn onder jongeren?

🚧 Wetgeving loopt altijd achter op de markt

De tabaks- en rookwarenwet is traag en vaak niet op maat gemaakt voor innovatie. Fabrikanten vinden steeds slimmere manieren om nicotine aan de man te brengen: in pouches, in vape-pennen, of nu dus in sticks. Zolang een product net buiten de bestaande definities valt, duurt het vaak maanden of zelfs jaren voordat de wet kan worden aangepast.

🔍 Geen voorafgaande keuring

In tegenstelling tot geneesmiddelen of medische hulpmiddelen geldt voor nicotineproducten geen verplichte voorafgaande goedkeuring. Producenten hoeven in veel gevallen alleen maar een melding te doen bij het RIVM of NVWA voordat ze het product op de markt brengen. Er is dus geen actieve keuring of verbod voordat jongeren het kunnen kopen.

🧪 Nicotine zelf is legaal

Hoewel de gevolgen schadelijk zijn, is nicotine op zichzelf geen verboden stof. Daardoor is het voor fabrikanten relatief eenvoudig om nieuwe vormen te bedenken waarin nicotine verwerkt zit, zolang het product geen ‘echte’ tabak bevat. Denk aan snoepjes, kauwgom, sticks of sprays. De presentatie en verpakking zijn vaak hip en gericht op jongeren — wat het risico op verslaving vergroot.

🌍 Europese regels maken snelle actie lastig

Veel regelgeving rondom rookwaren komt van Europese richtlijnen zoals de Tabaksproductenrichtlijn (TPD). Hierdoor is het voor Nederland moeilijk om eigen, strengere regels in te voeren zonder afstemming met de EU. Tot die tijd zijn veel nieuwe producten gewoon legaal — of op z’n minst juridisch moeilijk aan te pakken.

🧑‍⚖️ Handhaving hapert

Zelfs als regels bestaan, is de handhaving een probleem:

• Webshops verkopen vanuit het buitenland gewoon door;
• Veel verkooppunten worden niet actief gecontroleerd;
• Jongeren vinden via-via of online toch manieren om eraan te komen.

De NVWA heeft beperkte capaciteit en richt zich vaak pas op een product als het al wijdverspreid populair is.

🧩 De oplossing?

Om jongeren beter te beschermen tegen nieuwe nicotinevormen zou de overheid:

• Een toelatingsplicht moeten invoeren voor álle producten met nicotine;
• De Tabakswet moeten uitbreiden zodat alle nicotinevormen automatisch onder controle vallen;
• Internationale samenwerking moeten intensiveren;
• En tot slot: meer investeren in preventie en voorlichting op scholen en sociale media.

🧨 Conclusie

Het is frustrerend dat jongeren telkens weer met nieuwe, verslavende producten in aanraking komen voordat de overheid kan optreden. Maar zolang nicotineproducten legaal zijn, wetgeving traag is en handhaving beperkt, blijven nicotinesticks en hun opvolgers een reëel gevaar voor de volksgezondheid — vooral onder jongeren. Tijd voor actie, en vooral: vooruitdenken in plaats van achter de feiten aan blijven lopen.