Is jouw tandpasta te schurend? Wat je niet wist over tandglazuur en RDA-waardes

Is jouw tandpasta stilletjes je tanden aan het beschadigen?

Iedere ochtend en avond staan we er automatisch mee voor de spiegel: tandpasta. Een geurige klodder op je borstel, even poetsen, en klaar. Maar wat als die routine je tanden langzaam aantast? We hebben het niet over fluoride, smaakstoffen of fancy whitening-belofte. Nee, het gaat hier om iets veel fundamentelers: de schurende werking van tandpasta.

Tandpasta is bedoeld om tandplak, bacteriën en oppervlakkige vlekken te verwijderen. Daarvoor zitten er microdeeltjes in die letterlijk het vuil van je tanden schrapen. Dat klinkt nuttig – en dat is het ook – maar er zit een keerzijde aan. Diezelfde deeltjes kunnen na verloop van tijd ook je glazuur afslijten, en dát is permanent.

RDA-waarde: de verborgen indicator die bijna niemand kent

De mate van schuring wordt uitgedrukt in een zogenaamde RDA-waarde, oftewel Relative Dentin Abrasivity. Hoe hoger dit getal, hoe meer je tandpasta schuurt. Alleen: deze waarde staat zelden op de verpakking vermeld. Toch is het van cruciaal belang. Want waar een lage RDA-waarde je tanden beschermt, kunnen hoge waardes je gebit onnodig beschadigen – zelfs als je netjes twee keer per dag poetst.

De meeste tandartsen zijn het erover eens dat een RDA onder de 100 veilig is voor dagelijks gebruik. Alles daarboven? Alleen gebruiken als je weet wat je doet – of tijdelijk, als je hardnekkige vlekken hebt (bijvoorbeeld door koffie, wijn of roken).

Waarom schurende tandpasta's schadelijk zijn op de lange termijn

Wat gebeurt er eigenlijk als je jarenlang een te schurende tandpasta gebruikt?

• Het tandglazuur slijt langzaam af. En glazuur groeit niet terug.
• Tanden worden gevoeliger. Koud, warm, zuur? Alles voelt pijnlijker zonder beschermlaag.
• Tanden verkleuren sneller. Ruw oppervlak betekent snellere hechting van kleurstoffen.
• Gaatjes worden waarschijnlijker. Minder glazuur = minder bescherming.

Kortom: je poetst je tanden letterlijk kapot, zonder het door te hebben.

"Whitening" betekent vaak "schurender"

Veel tandpasta’s die beweren je tanden witter te maken, doen dat niet met magie of peroxide, maar met méér en grovere schuurdeeltjes. En dat zie je niet – totdat je glazuur zo dun is geworden dat het gele tandbeen doorschemert. Ironisch genoeg kun je van whitening tandpasta’s op de lange termijn juist geelere tanden krijgen.

Dat wil niet zeggen dat iedere whitening pasta per definitie slecht is, maar kies ze zorgvuldig. Gebruik ze bijvoorbeeld afwisselend, en liever niet dagelijks.

Wat je wél kunt doen

Als je gevoelig bent voor tanderosie, glazuurslijtage of gewoon zuinig wilt zijn op je gebit, dan is het verstandig om te kiezen voor een tandpasta met een lage RDA. Merken als Sensodyne Pronamel, Elmex Sensitive of specifieke biologische formules bieden vaak een zachtere poetsbeurt. Ook het gebruik van een zachte tandenborstel en niet te hard drukken tijdens het poetsen helpt enorm.

En nee – meer schuim betekent niet per se schonere tanden. Veel tandpasta’s bevatten SLS (Sodium Lauryl Sulfate) om dat schuimeffect op te roepen, maar het doet niets voor de reiniging. Sterker nog: het kan je slijmvliezen irriteren. Minder is soms écht meer.

Conclusie: ken je tandpasta, bescherm je tanden

We vertrouwen op tandpasta om onze mond gezond te houden, maar veel mensen poetsen onbewust met producten die te agressief zijn voor dagelijks gebruik. Zonder zichtbare waarschuwingen of RDA-indicatie op de verpakking is het moeilijk om in te schatten wat je nu écht op je tanden smeert. En dat is zorgwekkend.

Wil je zeker weten dat je tandpasta geen schade aanricht? Informeer jezelf, lees ingrediëntenlijsten, zoek de RDA-waardes online op, en kies liever voor zachtheid dan voor witheid. Je tanden zijn tenslotte niet te vervangen.

Frustratie bij tandarts en consument

De RDA-waarde staat vrijwel nooit op de verpakking van tandpasta. Dat is een veelvoorkomende frustratie onder tandartsen en consumenten die bewust omgaan met mondgezondheid.

Waarom staat de RDA niet op de verpakking?

1. Geen wettelijke verplichting:
   Fabrikanten zijn niet verplicht om de RDA-waarde te vermelden. Er zijn geen Europese of Nederlandse regels die dit eisen.
2. Commercieel onhandig
   Veel fabrikanten willen niet dat consumenten zien hoe "schurend" hun tandpasta is — vooral bij whitening-varianten. Een hoge RDA-waarde schrikt af, terwijl die producten juist populair zijn vanwege het esthetische effect.
3. Marketing boven transparantie:
   Producenten benadrukken liever termen als "mild", "whitening", "klinisch getest" of "beschermt glazuur" — zelfs als de RDA relatief hoog is.

Hoe kun je de RDA dan wél achterhalen?

• Onafhankelijke RDA-lijsten online: Er circuleren verschillende lijsten op tandheelkundige blogs, fora en wetenschappelijke publicaties die tandpasta’s op RDA vergelijken.
• Contact opnemen met de fabrikant: Je kunt rechtstreeks navraag doen bij de klantenservice van merken als Elmex, Colgate, Oral-B of Sensodyne. Soms geven ze de info op verzoek.
• Vraag je tandarts of mondhygiënist: Veel professionals hebben toegang tot RDA-tabellen of werken met bepaalde aanbevolen merken.

Tip voor consumenten:

Als je geen RDA kunt vinden maar tóch een goed idee wilt van hoe mild of agressief een tandpasta is:

• Vermijd “whitening” zonder verdere uitleg
• Let op de positie van schurende stoffen (zoals hydrated silica) in de ingrediëntenlijst
  → Hoe hoger op de lijst, hoe meer ervan in zit
• Kies merken die expliciet vermelden geschikt te zijn voor gevoelige tanden of glazuurbescherming (vaak lager in RDA)

Hier is een actuele lijst met RDA-waardes van populaire tandpasta’s, inclusief wat de implicaties zijn voor je gebit:

🌿 Lage schurendheid (RDA 0–70) – zacht en veilig voor dagelijks gebruik

• Baking soda (zuiver) – RDA 7
• Weleda Salt Toothpaste – RDA 15
• Elmex Sensitive Plus – RDA 30
• Sensodyne Pronamel (non‑whitening) – RDA 34–37
• Tom’s of Maine Sensitive – RDA 49

Gevolgen: mild voor glazuur en tandvlees, ideaal bij gevoelige tanden, blootliggende tandhalzen of dun glazuur.

⚖️ Middelmatige schurendheid (RDA 70–100) – geschikt voor dagelijks gebruik

• Colgate Regular / Cavity Protection – RDA ~68
• Colgate Total – RDA 70
• Crest Regular – RDA ~80–95
• Sensodyne Original – RDA 79–90

Gevolgen: goede balans tussen reiniging en bescherming; veilig voor de meeste mensen bij normaal gebruik.

⚠️ Hogere schurendheid (RDA 100–150) – krachtig, maar niet dagelijks aanbevolen

• Sensodyne Extra Whitening – RDA 104
• Aquafresh Whitening – RDA ~113
• Crest Pro‑Health / Extra Whitening – RDA 130–150

Gevolgen: verwijdert effectief oppervlakkige vlekken (koffie, wijn, tabak), maar kan glazuur aantasten bij frequent gebruik.

🚨 Zeer hoge schurendheid (RDA 150–250) – alleen geschikt voor incidenteel gebruik

• Colgate Tartar Control – RDA 165
• Ultrabrite Advanced Whitening – RDA 133–145
• Colgate 2‑in‑1 Tartar/Whitening – RDA ~200

Gevolgen: zeer agressieve reiniging, verhoogd risico op glazuurslijtage en gevoelige tandhalzen; liever beperkt gebruiken.

📌 Praktische aanbevelingen

1. Gevoelige tanden of dun glazuur? Kies een tandpasta met RDA onder de 70.
2. Normaal dagelijks gebruik? Ga voor een RDA tussen de 70 en 100.
3. Wil je vlekken aanpakken? Gebruik whitening-tandpasta’s met hogere RDA slechts enkele keren per week.
4. Gebruik een zachte tandenborstel en druk niet te hard – te hard poetsen vergroot de schade, ongeacht de RDA.

📝 Samenvatting

De juiste tandpasta kiezen draait om balans. Voor de meeste mensen is een milde tot gemiddelde schuringsgraad het beste. Whitening-producten kunnen nuttig zijn, maar hun effect wordt pas schadelijk bij dagelijks gebruik. Let op de RDA-waarde, poets niet te hard, en pas je keuze aan op de staat van je gebit. Je tanden zijn niet te vervangen – wees er zuinig op.

Bron voor RDA-waardes: Meerdere internationale websites, waaronder kincardinedentistry.com, markdannerdmd.com, denpedia.com, yourbellevuedentist.com en meer.