Ziekteverzuim in Nederland stijgt: gevolgen, regels & rechten

📈 Ziekteverzuim in Nederland blijft stijgen – vooral in de zorg

Het ziekteverzuim in Nederland stijgt al jaren gestaag, maar vooral in sectoren als de zorg, onderwijs en openbaar bestuur is de situatie nijpend. In de zorgsector bijvoorbeeld ligt het gemiddelde ziekteverzuim inmiddels boven de 8%, wat betekent dat op elke 100 werkenden er 8 op enig moment ziek zijn. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de werkdruk van collega’s, maar ook voor de continuïteit van zorgverlening en de mentale belasting van personeel.

📊 Wat zijn de gevolgen van toenemend ziekteverzuim?

De gevolgen van een hoog ziekteverzuim zijn ingrijpend:

• Hogere werkdruk voor collega's → waardoor het risico op uitval bij hen ook stijgt.
• Verlies van productiviteit → minder handen op de werkvloer betekent minder output.
• Hogere kosten voor werkgevers → loondoorbetaling, vervangend personeel en verzuimbegeleiding zijn duur.
• Stijgende premies voor ziekteverzuimverzekeringen.

Afnemende kwaliteit van dienstverlening → vooral zorginstellingen kampen met onderbezetting.

📋 Hoe werkt een ziekmelding volgens de Arbowet?

In Nederland is het wettelijk kader voor ziekmeldingen geregeld in o.a. de Arbowet, het Burgerlijk Wetboek en de Wet verbetering poortwachter. Deze wetten zorgen ervoor dat zowel werknemer als werkgever weten waar ze aan toe zijn bij ziekte.

📌 Stappen van een ziekmelding:

Melden bij de werkgever
De werknemer meldt zich zo spoedig mogelijk ziek (vaak telefonisch, niet via e-mail of app). Dit kan al voor aanvang van de werkdag zijn.

Werkgever registreert de ziekmelding
De werkgever noteert o.a. de vermoedelijke duur, contactgegevens en bereikbaarheidsinformatie van de werknemer.

Verzuimbegeleiding start
De werkgever is verplicht een arbodienst of bedrijfsarts in te schakelen. Deze beoordeelt of iemand écht arbeidsongeschikt is en adviseert over re-integratie.

• Binnen 6 weken → probleemanalyse door bedrijfsarts.
• Binnen 8 weken → plan van aanpak (in overleg tussen werknemer en werkgever).
• Evaluatie en bijstelling plan → meestal elke 6 weken.

⚖️ Rechten en plichten bij ziekteverzuim

👩‍⚕️ Rechten van de werknemer

• Recht op privacy: de werknemer hoeft géén medische informatie met de werkgever te delen (alleen met bedrijfsarts).
• Recht op loondoorbetaling (meestal 70%, vaak aangevuld tot 100% in cao).
• Recht op een goede verzuimbegeleiding en re-integratieplan.
• Recht om eigen werk (of passend werk) te hervatten zodra dat medisch verantwoord is.

🧑‍💼 Plichten van de werknemer

• Ziekmelding tijdig doen.
• Bereikbaar zijn voor de werkgever/bedrijfsarts.
• Meewerken aan herstel en re-integratie (dus ook passende arbeid accepteren als dat kan).
• Niet weigeren om naar bedrijfsarts te gaan.

🏢 Plichten van de werkgever

• Ziekteverzuim registreren en melden bij het UWV na 42 dagen.
• Bedrijfsarts inschakelen voor begeleiding.
• Samen met de werknemer een plan van aanpak opstellen.
• Passend werk aanbieden als terugkeer in eigen functie (nog) niet mogelijk is.
• Loondoorbetaling regelen – meestal tot maximaal 2 jaar.

🛡️ Langdurig ziek: wat dan?

Als een werknemer langer dan 2 jaar ziek is, mag de werkgever overgaan tot ontslag wegens langdurige arbeidsongeschiktheid. De werknemer kan dan in aanmerking komen voor een WIA-uitkering via het UWV. Maar alleen als de werkgever heeft voldaan aan zijn plicht tot verzuimbegeleiding. Heeft hij dat niet? Dan moet hij het loon nóg een jaar doorbetalen (loonsanctie).

🔄 Preventie is cruciaal

Werkgevers die ziekteverzuim willen terugdringen, investeren in preventie:

• Verbetering van de werkdruk en roosters.
• Meer inspraak en autonomie voor personeel.
• Mentale ondersteuning, coaching of bedrijfsmaatschappelijk werk.
• Een open cultuur waarin medewerkers zich veilig voelen om tijdig problemen te bespreken.

✍️ Conclusie

Het stijgende ziekteverzuim in Nederland – met name in de zorg – is een serieus probleem. Een goede aanpak vraagt niet alleen om naleving van wettelijke regels, maar ook om structurele verbeteringen in werkdruk, waardering en welzijn. Zowel werkgevers als werknemers hebben rechten én plichten. Met heldere communicatie, tijdige begeleiding en wederzijds vertrouwen kunnen verzuimtrajecten korter en effectiever verlopen.